सुरक्षा रक्षकांनी कुत्र्यांना केलेल्या मारहाणीवर मुंबई उच्च न्यायालयाने आक्षेप घेतला आहे. मुंबईतील निवासी सोसायटीत घडलेल्या या घटनेबाबत न्यायालयाने सुरक्षा रक्षकांवर कारवाई करण्याचे आदेश दिले आहेत. प्राण्यांना घाबरवणाऱ्या, धमकावणाऱ्या आणि लाठीचा वापर करणे, हे क्रूरतेच्या श्रेणीत येते, असे न्यायालयाने म्हटले आहे.
या प्रकरणी मुंबईच्या पारोमिता पुथरण यांनी याचिका दाखल केली होती. कुत्र्यांना पाळण्यासाठी आणि त्यांना खायला घालण्यासाठी सोसायटीमध्ये एक नियुक्त क्षेत्र तयार करण्यात यावे, अशी मागणी पारोमिताने आपल्या याचिकेत केली होती. अशा परिस्थितीत कुत्र्यांना घटनेत कोणते अधिकार देण्यात आले आहेत आणि त्यांना त्रास देण्यासाठी काय शिक्षा होऊ शकते, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
अशा प्रकरणांमध्ये प्राणी क्रूरता कायदा 1960 लागू होतो. जर एखाद्या व्यक्तीने त्यांना दीर्घकाळ पट्ट्याने बांधून ठेवले किंवा क्रौर्याच्या श्रेणीत येणारे असे काही केले, तर त्या व्यक्तीला यासाठी दंड किंवा 3 महिने कारावास किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात. त्याला पुरेसे अन्न, पाणी किंवा राहण्यासाठी जागा न देणे, तो प्राणी क्रूरता कायद्याच्या कलम 11(1)(एच) अंतर्गत दंडनीय गुन्ह्याच्या श्रेणीत येतो.
जर कोणी कुत्रा पाळला असेल तर त्याच्या हक्कांचे रक्षण करणे ही त्याची जबाबदारी आहे. तसे न केल्यास त्याच्यावर कारवाई होऊ शकते. जर कोणत्याही मालकाने आपल्या प्राण्याला मारले, विष दिले किंवा त्याला अपंग केले, तर त्याला प्राणी क्रूरता कायद्याच्या कलम 428 आणि 429 अंतर्गत 5 वर्षे कारावास, दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात.
कायदा म्हणतो की कुत्र्यांना हाकलणे देखील चुकीचे आहे, कारण त्यांनाही अधिकार देण्यात आले आहेत. प्राणी क्रूरता कायद्यात 2002 मध्ये झालेल्या दुरुस्तीनुसार भटक्या कुत्र्यांनाही देशातील मूळ मानण्यात आले असून ते हवे तेथे राहू शकतात. कुत्र्यांना परत सोडण्यासाठी कायदाही करण्यात आला आहे.
जन्म नियंत्रण कायदा 2001 नुसार, त्यांच्या लोकसंख्येवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आणलेल्या कायद्यानुसार, महानगरपालिका, प्राणी कल्याण समिती किंवा स्वयंसेवी संस्था यांनी भटके कुत्रे पकडले, तर त्यांना जेथून उचलण्यात आले होते, तेथे त्यांना नसबंदीची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर परत सोडावे लागेल. तसे न करणे हा कायदेशीर गुन्हा आहे.
कोणत्याही पाळीव कुत्र्याला भटका सोडता येणार नाही, असेही क्रूल्टी टू अॅनिमल्स अॅक्टमध्ये म्हटले आहे. कुत्रा पाळला असेल, तर त्याला वेळोवेळी लसीकरण करून गेटवर कुत्र्याचा इशारा देणारा फलक लावावा लागेल. याशिवाय तुम्ही त्याला फिरायला घेऊन गेलात, तर त्याच्या चेहऱ्यावर मास्क लावणे आवश्यक आहे जेणेकरून तो कोणालाही चावू शकणार नाही.