साधारणपणे, वाळवंटाचे नाव ऐकल्यावर, राजस्थानचे थार वाळवंट लक्षात येते, ज्याला ग्रेट इंडियन वाळवंट म्हणून देखील ओळखले जाते. हे भारताचे वाळवंट असले तरी जगातील सर्वात मोठे वाळवंट सहारा वाळवंट आहे, जे आफ्रिका खंडात आहे, परंतु तुम्हाला माहित आहे का की जगातील सर्वात लहान वाळवंट कोणते आहे आणि ते कुठे आहे? तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की आजपर्यंत जगातील सर्वात लहान वाळवंटाचे गूढ कोणीही सोडवू शकलेले नाही.
जगातील सर्वात लहान वाळवंटाचे नाव कारक्रॉस वाळवंट आहे, जे कॅनडातील युकॉन येथे आहे. हे वाळवंट फक्त एक चौरस मैलावर पसरलेले आहे, ज्याचे मोजमाप तुम्हाला हवे असल्यास चालतही करता येते, तर वाळवंट हे सहसा इतके विस्तीर्ण असतात की माणसाला चालत जाऊन मोजणे शक्य नसते.
या वाळवंटाच्या जवळ कारक्रॉस नावाचे एक गाव आहे, जे सुमारे 4500 वर्षांपूर्वी वस्ती होती असे म्हणतात, जिथे आजही लोक राहतात. इथल्या लोकांसाठीही कारक्रॉस वाळवंट एक गूढच आहे. विशेष म्हणजे हे वाळवंट खूप उंचावर आहे.
साधारणपणे वाळवंटात भयंकर उष्णता असते आणि हिवाळ्यातही इथले तापमान इतर ठिकाणांच्या तुलनेत जास्त राहते, परंतु जगातील सर्वात लहान वाळवंटात हिवाळ्यात भरपूर बर्फ पडतो. त्यामुळेच या मोसमात या ठिकाणी भेट देणाऱ्यांची संख्या खूप वाढते. साहसप्रेमी येथे मोठ्या संख्येने पोहोचतात.
बर्फाच्छादित भागात हे छोटे वाळवंट कसे निर्माण झाले, हे अजूनही एक गूढ आहे. सरोवर कोरडे पडल्याने हे वाळवंट निर्माण झाले आहे, असे काही लोकांचे मत आहे, तर काहींचे म्हणणे आहे की, वालुकामय वाऱ्यामुळे एवढ्या उंचीवर वाळवंट तयार झाले आहे, परंतु सत्य काय आहे हे कोणालाही माहिती नाही. शास्त्रज्ञ मात्र याबाबत सातत्याने संशोधन करत आहेत.