हिंदू धर्मात चंदन आणि आंब्याच्या लाकडाला विशेष महत्त्व आहे, महाभारत आणि इतर पुराणांमध्येही त्यांचा स्वतंत्रपणे उल्लेख आहे. आंब्याचे लाकूड हे देवत्वाचे प्रतीक मानले जाते, तर चंदनामुळे थंडावा मिळतो. मात्र, धार्मिकतेबरोबरच आंबा आणि चंदनाचेही वैज्ञानिक महत्त्व आहे.
चंदन आणि आंब्याचे लाकूड वेगवेगळ्या विधींमध्ये का वापरले जाते, याचा कधी विचार केला आहे का? उदाहरणार्थ, अंत्यसंस्कारात चंदन आणि लग्नात किंवा हवनपूजेत आंब्याचे लाकूड का वापरले जाते? असे का होते ते जाणून घेऊया, जाणून घ्या धार्मिक आणि वैज्ञानिक कारणे…
ही आहे धार्मिक श्रद्धा
आंब्याच्या लाकडाची एक विशेष धार्मिक श्रद्धा आहे, आचार्य देवेश शास्त्री यांच्यानुसार मुलाचा जन्म, लग्न किंवा इतर शुभ कार्यात आंब्याच्या लाकडाचा वापर केल्याने सर्व नकारात्मक शक्ती नष्ट होतात आणि सुख, समृद्धी आणि शांती मिळते. नवविवाहित जोडप्याच्या जीवनात येणाऱ्या समस्या नष्ट होतात. आंब्याचे लाकूड व इतर हवन साहित्यामुळे हानिकारक जीवाणू नष्ट होतात.
पुरातन काळापासून अंत्यसंस्कारात चंदनाचा वापर केला जात आहे, आता चंदन महाग झाल्याने लोक प्रेताच्या तोंडाला चंदन लावतात, त्यामुळे परंपरा पाळली जाते. यामागील तर्क असा आहे की असे केल्याने आत्म्याला शांती मिळते आणि यमलोकालाही चंदनाची शीतलता मिळत राहते.
ही आहेत वैज्ञानिक कारणे
हवन-पूजा आणि लग्नात फक्त आंब्याचे लाकूड वापरले जाते. याचे शास्त्रीय कारण म्हणजे हे लाकूड कमी कार्बन डायऑक्साइड उत्सर्जित करते. अत्यंत ज्वलनशील असल्याने ते खूप लवकर जळते आणि पर्यावरणाला हानी पोहोचवत नाही. विशेष बाब म्हणजे आंब्याच्या लाकडातून फॉर्मिक अल्डीहाइड नावाचा वायू बाहेर पडतो, ज्यामुळे धोकादायक जीवाणू नष्ट होतात. आंब्याच्या लाकडापासून बनवलेल्या हवनासमोर अर्धा तास बसल्याने अनेक रोग दूर होतात असे शास्त्रीय मत आहे.
अंत्यसंस्कारात चंदनाचा वापर केला जातो जेणेकरून मृतदेह जाळल्यामुळे येणारा दुर्गंधी थांबवता येते. खरं तर, मृत शरीरावर अंत्यसंस्कार केल्यावर, शरीराचे मांस आणि हाडे जाळल्याने तीव्र गंध निघतो, चंदनामुळे या गंधाचा प्रभाव कमी होतो.