नवी दिल्ली: आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेने (ICC) मंगळवारी मुख्य कार्यकारी समितीच्या (CEC) बैठकीनंतर अनेक नियमांमध्ये बदल केले आहेत. सौरव गांगुलीच्या नेतृत्वाखालील पुरुष क्रिकेट समितीने या नियमांची शिफारस केली होती. पुरुष आणि महिला क्रिकेटमधील हे बदल 1 ऑक्टोबरपासून लागू होतील. आता आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्येही एखादा फलंदाज झेलबाद झाला, तर पुढचा चेंडू नव्या फलंदाजाला खेळावा लागेल. पळून जाऊन काही फरक पडणार नाही. याशिवाय चेंडूला चमक देण्यासाठी लाळेचा वापर करण्यावरही बंदी घालण्यात आली आहे.
या बैठकीनंतर गांगुली म्हणाला, प्रथमच आयसीसी क्रिकेट समितीच्या बैठकीचे अध्यक्षपद भूषवणे हा सन्मान होता. समितीच्या सदस्यांच्या योगदानामुळे मी आनंदी आहे, ज्यामुळे महत्त्वाच्या शिफारशी झाल्या. मी सर्वांचे आभार मानू इच्छितो. सदस्यांनी त्यांच्या मौल्यवान सूचनांबद्दल धन्यवाद.
1 ऑक्टोबरपासून बदलणार आहेत हे नियम
- जेव्हा एखादा फलंदाज झेलबाद होतो, तेव्हा नवीन फलंदाज स्ट्राइकमध्ये येतो, जरी फलंदाजांनी झेल घेण्यापूर्वी एकमेकांना ओलांडले असले तरीही. पूर्वी असा नियम होता की जर झेल पकडण्यापूर्वी फलंदाजांनी एकमेकांना ओलांडले, तर दुसऱ्या टोकाला उभा असलेला फलंदाज स्ट्राइकवर यायचा आणि नवा फलंदाज नॉन स्ट्राईकवरच राहत होता.
- चेंडूला चमक देण्यासाठी लाळेचा वापर करण्यावर आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये दोन वर्षांहून अधिक काळ बंदी घालण्यात आली आहे. कोरोना महामारीनंतर सुरक्षेच्या दृष्टीने ते आणण्यात आले होते, मात्र आता ते कायमस्वरूपी लागू करण्यात आले आहे.
- आता विकेट पडल्यानंतर नवीन फलंदाजाला कसोटी आणि एकदिवसीय सामन्यांमध्ये दोन मिनिटांत स्ट्राइक घेण्यासाठी सज्ज व्हावे लागेल, तर टी-20मध्ये ही वेळ पूर्वीप्रमाणेच 90 सेकंद ठेवण्यात आली आहे. यापूर्वी, नवीन फलंदाज यासाठी कसोटीत तीन मिनिटे घेत असत.
- जर एखादा फलंदाज चेंडू खेळण्याचा प्रयत्न करताना खेळपट्टीच्या बाहेर गेला, तर तो चेंडू डेड बॉल असेल आणि फलंदाजाला एकही धाव मिळणार नाही. याशिवाय कोणताही चेंडू जो फलंदाजाला खेळपट्टी सोडण्यास भाग पाडतो, त्याला नो बॉल असेही म्हणतात. (अनेक प्रसंगी जेव्हा चेंडू गोलंदाजाचा हात सोडून खेळपट्टीच्या बाहेर जातो, तेव्हा फलंदाज खेळपट्टीबाहेर जाऊन खेळतो. पण आता खेळपट्टीबाहेर गेल्यास फलंदाजाला धावा मिळणार नाहीत.)
- गोलंदाजाने चेंडू टाकण्यापूर्वी क्षेत्ररक्षकाने जाणूनबुजून अयोग्य कृत्य केल्यास, पंच त्या चेंडूला डेड बॉल आणि फलंदाजी करणाऱ्या संघाला दंड म्हणून पाच धावा देऊ शकतात.
- जर एखाद्या गोलंदाजाने नॉन स्ट्राइकवर उभ्या असलेल्या फलंदाजाला चेंडू टाकण्यापूर्वी लगेच बाद केले, तर तो धावबाद मानला जाईल. याला मँकाडिंग म्हणून ओळखले जाते आणि पूर्वी खेळाच्या भावनेविरुद्ध मानले जात असे.
- यापूर्वी असा नियम होता की जर एखादा फलंदाज चेंडू खेळण्यापूर्वी क्रीझच्या बाहेर आला, तर गोलंदाज त्याला फेकून धावबाद करू शकत होता, परंतु आता हा नियम काढून टाकण्यात आला आहे. असे केल्यास त्याला डेड बॉल म्हटले जाईल.
- T20 क्रिकेटमध्ये स्लो ओव्हर रेटसाठी दंडाची नवीन तरतूद लागू करण्यात आली आहे. 2023 च्या विश्वचषकानंतर एकदिवसीय सामन्यांमध्येही याची अंमलबजावणी केली जाईल. या नियमानुसार गोलंदाजी करणाऱ्या संघाला शेवटच्या षटकाची सुरुवात निर्धारित वेळेत करावी लागते. जर एखाद्या संघाला त्याचे शेवटचे षटक वेळेवर सुरू करता आले नाही, तर त्या कालमर्यादेनंतरच्या सर्व षटकांमध्ये, एका क्षेत्ररक्षकाला सीमारेषेतून काढून तीस यार्डांच्या परिघात ठेवावे लागेल. त्यामुळे फलंदाजांना मदत होईल. सध्या हा नियम टी-20 क्रिकेटमध्ये लागू असून पुढील वर्षी तो वनडेमध्येही लागू केला जाईल.
- दोन्ही संघांनी सहमती दर्शवल्यास आता सर्व पुरुष आणि महिलांच्या ODI आणि T20 सामन्यांमध्ये संकरित खेळपट्ट्या वापरल्या जाऊ शकतात. सध्या, संकरित खेळपट्ट्या फक्त महिलांच्या T20 सामन्यांमध्ये वापरल्या जात आहेत.