चित्ता सध्या चर्चेत आहे. कारण म्हणजे मध्य प्रदेशातील कुनो नॅशनल पार्कमधील नामिबियातील 8 चित्ते. खरे तर 1952 मध्ये चित्ता भारतातून नामशेष झाल्याचे घोषित करण्यात आले होते. चित्त्यांची चर्चा होत असली, तरी चित्ता, बिबट्या, वाघ आणि सिंह यातील फरक सांगताना लोक गोंधळून जातात. हे प्राणी दिसायला सारखेच आहेत, पण त्यांच्यात खूप फरक आहे. त्यामुळे या ‘बिग कॅटस’ कशा ओळखल्या जातात हे आम्ही सांगणार आहोत.
चित्ता
सर्व प्रथम, चित्ता आणि बिबट्याबद्दल बोलू या. ते दिसायला सारखेच असतात, पण चित्ता बिबट्यापेक्षा किंचित लहान असतो. त्यांचे डोके देखील थोडे लहान असते. चित्ता हा पृथ्वीवरील सर्वात वेगवान प्राणी आहे. तो काही सेकंदात 72 mph चा वेग पकडतो. मात्र, या वेगाने तो फार दूर पळू शकत नाही.
चित्ताच्या अंगावर काळे डाग असतात. डोळ्यांच्या कोपऱ्यापासून तोंडापर्यंत धावणाऱ्या त्यांच्या चेहऱ्यावरचे काळे पट्टे ही त्यांची सर्वात खास ओळख आहे. चित्ता गर्जना करू शकत नाही. आजूबाजूला सिंह नसताना तो शिकार करतो.
बिबट्या
बिबट्याच्या अंगावर गोल ठिपके तयार होतात. याला रोसेट-शैलीचे चिन्ह म्हणतात. शरीराच्या इतर भागांप्रमाणेच बिबट्याच्या चेहऱ्यावरही काळे डाग पसरले असतात. बिबट्याचे डोळे निळे आणि हिरवे दिसतात.
बिबट्या चित्त्यापेक्षा मोठा आणि बलवान असतो. बिबट्याचे डोके चित्त्यापेक्षा मोठे आणि लांब असते. बिबट्याही सिंहाप्रमाणे गर्जना करतो. बिबट्या हल्ला करण्यात पटाईत असतो.
बिबट्याचे पुढचे पाय मागच्या पायांपेक्षा मोठे असतात. या कारणास्तव, ते त्यांच्या शिकारसह झाडावर चढतात. ते उंच उंच कडाही चढतात. चित्ता दिवसा शिकार करतो आणि बिबट्या रात्री शिकार करतो.
वाघ
फक्त बघून वाघाला वरील दोन प्राण्यांपासून वेगळे करणे सोपे आहे. त्यांच्या अंगावर चित्ता आणि बिबट्यासारखे काळे डाग नसून पट्टे असतात.
कॅट कुटुंबातील वाघ हा सर्वात मोठा, जड आणि चपळ आहे. वाघ सहसा एकट्याने शिकार करणे पसंत करतात. वाघही चांगले जलतरणपटू आहेत.
सिंह
सिंह ज्याला जंगलाचा राजा म्हणतात. सिंहांच्या मानेभोवती लांब आणि दाट केस असतात ज्याला आयळ म्हणतात. ज्यामुळे कॅट कुटुंबात त्याला एक वेगळी ओळख मिळते आणि म्हणूनच त्याला एक राजेशाही स्वरूप प्राप्त होते. त्यांची लांबी 7 फुटांपर्यंत असते.
सिंहांना भीतीदायक प्रजातींपैकी सर्वात सामाजिक मानले जाते. ते कळपांमध्ये राहतात, कळपात शिकार करणे आणि एकत्र अन्न शोधणे पसंत करतात. पण सिंह आळशी असतात आणि भूक लागल्यावरच शिकार करतात.