अहमदाबाद- समाजात चांगल्या कामांना चालना देण्यासाठी एक नवीन क्रांती म्हणून डिजिटायझेशनकडे पाहिले जात असताना दुसरीकडे गुन्ह्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठीही त्याचा चांगला वापर केला जात आहे. जामतारा आणि मेवात टोळ्या याचे जिवंत उदाहरण मांडत आहेत. जामतारा आणि मेवात टोळ्यांचे दिग्गज आता सायबर गुंडांच्या पुढच्या पिढीला त्यांचा वारसा जिवंत ठेवण्यासाठी मार्गदर्शन करत आहेत. गुजरात पोलिस एजन्सीच्या सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, टोळीचे दिग्गज सदस्य आपले नाव जिवंत ठेवण्यासाठी इच्छुक फसवणूक करणाऱ्यांना सिम क्लोनिंग, आर्थिक फसवणूक आणि सेक्सटोर्शन तंत्राचे प्रशिक्षण देत आहेत. बेरोजगार तरुणांपर्यंत मोठ्या प्रमाणात पोहोचण्यासाठी ते सोशल मीडिया ग्रुपवर, मुख्यतः टेलिग्रामवर व्हिडिओ पोस्ट करत आहेत. ही युक्ती तरुणांच्या एका वर्गावर आजमावली जात आहे, ज्यांना नोकरी हा आकर्षक ‘करिअर पर्याय’ आहे.
गुजरात पोलिस सूत्रांनी सांगितले की, सिम क्लोनिंग रॅकेटमध्ये सहभागी असलेल्या बनासकांठा येथील तीन लोकांनी झारखंडच्या जामतारा येथे बँकिंग फसवणुकीचे प्रशिक्षण घेतले होते. त्याचप्रमाणे, लैंगिक शोषणाशी संबंधित गुन्हे करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पद्धती जाणून घेण्यासाठी अनेक राज्यांतील गुन्हेगारांनी मेवात टोळीकडे संपर्क साधला. 2017-2018 हा काळ होता, जेव्हा जामतारा हे आर्थिक सायबर फसवणुकीचे हॉटस्पॉट बनले होते. पोलिस आणि एजन्सींच्या माध्यमातून पाळत ठेवल्यानंतर अनेक आरोपींचा ठावठिकाणा बदलला आहे. सायबर सेल पोलिसांच्या एका अधिकाऱ्याने दिलेल्या माहितीनुसार, या टोळ्यांनी आपले काम आणि नाव टिकवून ठेवण्यासाठी इतरांना प्रशिक्षण देण्याचा नवा व्यवसाय सुरू केला आहे, ज्यासाठी ते कमिशन देखील घेतात.
त्यांना गुन्हा करण्याचे बारकावे शिकवण्याबरोबरच हे अनुभवी फसवणूक करणारे रसदही पुरवतात. सायबर टूल्सचा वापर करून कॉन जॉब केल्यानंतर, आरोपी सहसा त्यांच्याद्वारे वापरलेले फोन आणि सिमकार्ड्सची विल्हेवाट लावतात. शहराच्या गुन्हे शाखेच्या एका पोलीस अधिकाऱ्याने सांगितले की, पश्चिम बंगालमध्ये अनेक टोळ्या आहेत, जे गुन्हे करण्यासाठी मोबाईल फोन आणि सिमकार्ड देतात. त्यामुळे तेथे जामतारा आणि मेवातचे सायबर गुन्हेगार इच्छुक विद्यार्थ्यांना या टोळ्यांपर्यंत पोहोचण्यास मदत करतात.
गुजरात CID सायबर क्राइम सेलच्या एका वरिष्ठ पोलीस अधिकाऱ्याने सांगितले की, मेवातमधील सायबर बदमाश लैंगिक शोषणात माहिर असलेल्यांना डीपफेकचा वापर करून पॉर्न व्हिडिओ बनवण्याचे प्रशिक्षण देतात. यासोबतच ते नवीन गुन्हेगारांच्या सक्सेस रेटनुसार कमिशनही निश्चित करतात. टोळीचालकांकडून आकारण्यात येणाऱ्या शुल्काबाबत विचारणा केली असता, हा फसवणुकीचा धंदा पूर्णपणे भरवशावर चालतो, असे पोलिस अधिकाऱ्याने सांगितले.
पोलिस अधिकाऱ्याने सांगितले की सामान्यतः टोळी चालवणारे लोक प्रति फसवणुकीच्या प्रकरणात 5-10% कमिशन घेतात. यासोबतच या व्यवसायात नव्याने गुंतलेल्या एखाद्याने आपल्या मालकाची फसवणूक केली, तर त्याला व्यवसायातून हाकलून दिले जाते. गुजरात पोलिसांच्या सूत्रांनी सांगितले की, कोविड-19 महामारीच्या काळात अशा टोळ्यांमार्फत अनेक “ऑनलाइन क्लासेस” घेण्यात आले.