काकरा – गोव्यातील मच्छिमारांचे गाव असलेल्या काकरा गावात सध्या गणेशोत्सव जोरात सुरू आहे. या गावात ख्रिश्चन धर्मातील कॅथलिक पंथ आणि हिंदू धर्मिय एकत्र आले आहेत. तज्ञ त्याला ‘नव हिंदुत्व’ म्हणत आहेत. हिंदू धर्म उदारमतवादी आहे आणि तो सर्व पंथ आणि पंथांच्या अनुयायांचा आदर करण्यावर भर देतो.
वृत्तसंस्थेची टीम जेव्हा काकरा गावातील रहिवासी संजय परेरा यांच्या घरी पोहोचली, तेव्हा ते ‘लेडी ऑफ वेलंकन्नी’च्या मूर्तीसह गणेशाच्या मूर्तीची पूजा करताना दिसले. असे करणारा तो एकटाच नव्हता, या मच्छिमारांच्या गावात कॅथोलिक वारसा आणि हिंदू चालीरीतींचा अप्रतिम संगम आहे. परेरा म्हणाले की, आमच्यासाठी श्रीगणेशाची पूजा आणि वेलंकन्नीची लेडी यांच्यात काही फरक नाही. वेलंकन्नीची लेडी व्हर्जिन मेरीचे एक रूप आहे, जिची कॅथोलिक पूजा करतात.
गोवा सुमारे 50 वर्षांपूर्वी पोर्तुगीजांच्या ताब्यातून मुक्त झाला. एका दशकानंतर पणजीजवळील या मच्छिमारांच्या गावातील लोकांनी ख्रिश्चन धर्माचा त्याग करून हिंदू धर्म स्वीकारला आहे. हळूहळू या गावातील लोकांनी आपली कॅथलिक आडनावे बदलून हिंदू नावे ठेवण्यास सुरुवात केली. तरी ते दोन्ही धर्मांच्या परंपरांचे पालन आणि आदर करतात.
पाच दिवस मासेमारी बंद
परेरा म्हणाले की, गणेशोत्सवात आम्ही पाच दिवस समुद्रातून मासे पकडत नाही. आमच्या गावातील जवळपास प्रत्येक घरात श्रीगणेशाची मूर्ती बसवून पूजा केली जाते.
प्रत्येक घरात विराजमान आहे गणेशमूर्ती
संजय परेराप्रमाणेच गणेश परेराही गणेशपूजन करताना दिसले. त्यांनी परेरा हे आडनाव बदलून फातर्पेकर केले आहे. त्यांनी सांगितले की त्यांच्या कुटुंबाने 1971 मध्ये गणेश उत्सव साजरा करण्यास सुरुवात केली. 51 वर्षीय फातर्पेकर यांनी आम्ही हिंदू धर्मात परतलो असल्याची आठवण सांगितली. यानंतर माझे वडील ऑगस्टीन परेरा यांनी गणेश चतुर्थीच्या वेळी घरी गणपतीची मूर्ती आणली. ज्या वर्षी त्यांच्या वडिलांनी गणेशोत्सव साजरा करण्यास सुरुवात केली त्या वर्षाच्या स्मरणार्थ फातर्पेकर यांचे नाव गणेश ठेवण्यात आले. यानंतर प्रत्येक घरात ज्ञान आणि बुद्धी देणाऱ्या गणेशाच्या मूर्ती विराजमान होऊ लागल्या.
मासेमारी आहे उपजीविकेचे साधन
450 लोकसंख्या असलेले काकरा गाव उपजीविकेसाठी मासेमारीवर अवलंबून आहे. गावातील लोकांनी 2010 मध्ये सातेरी रवळनाथाचे मंदिर बांधले. येथे भिंतीवर एक होली क्रॉस देखील आहे. या मंदिरात पूजा केल्यानंतर गावातील लोक नांग्याने समुद्रात मासेमारीसाठी बाहेर पडतात.
जेराम मार्टिन्स होता, आता दत्ता पालकर
काकरा येथील आणखी एक रहिवासी 60 वर्षीय दत्ता पालकर यांनी आपले नाव जेरोम जोस मार्टिन्सवरून कसे बदलून दत्ता पालकर केले ते सांगितले. ते म्हणाले की, अनेकांनी आपली नावे आणि आडनाव बदलले आहेत. गोव्याचे संशोधक सुनील पालकर यांनी सांगितले की, 1961 मध्ये गोवा पोर्तुगीजांपासून मुक्त झाल्यानंतर हिंदू संत विनायक महाराज यांनी काकरा, नौक्सिम, चिंबेल, सांताक्रूझ आणि तळेगाव या गावांतील अनेक आदिवासींचे हिंदू धर्मात धर्मांतर केले. पालकर म्हणाले की, हिंदू धर्म पुन्हा स्वीकारल्यानंतर लोकांनी जुन्या चालीरितींचे पालन करण्यास सुरुवात केली.
गोवा विद्यापीठाचे प्राध्यापक रामराव वाघ म्हणाले की, 1960 आणि 70 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात अनेक लोकांना निओ हिंदू (नव हिंदू) म्हटले जायचे. परेरा, मार्टिन, रोझारियो, डिसोझा, डि’मेलो, कॅब्राल आणि आंद्राडे ही आडनावे काकारा, नौक्सिम, बांबोलिम, तलेगाव, सेंट क्रुझ आणि इतर प्रदेशात सामान्य आहेत.