नवी दिल्ली : पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज देशातील पहिली स्वदेशी विमानवाहू युद्धनौका ‘INS विक्रांत’ भारतीय नौदलाकडे सुपूर्द केली. भारताच्या सागरी इतिहासातील हे आतापर्यंतचे सर्वात मोठे जहाज आहे. ‘आयएनएस विक्रांत’ ही संरक्षण क्षेत्रातील स्वावलंबी भारताची चमक आहे. INS विक्रांत हे भारतातील आघाडीच्या औद्योगिक घराण्यांद्वारे तसेच 100 हून अधिक MSMEs द्वारे पुरविलेल्या स्वदेशी उपकरणे आणि यंत्रसामग्री वापरून तयार केले आहे. यात अत्याधुनिक ऑटोमेशन वैशिष्ट्ये आहेत.
पंतप्रधान मोदींनी ट्विट करून दिली माहिती
याआधी पीएम मोदींनी अधिकृत ट्विटर हँडलवरूनही हे पोस्ट केले आहे. ज्यामध्ये लिहिले आहे की, संरक्षण क्षेत्रात आत्मनिर्भर होण्याच्या भारताच्या प्रयत्नांसाठी 2 सप्टेंबर हा ऐतिहासिक दिवस आहे. पहिली स्वदेशी बनावटीची आणि तयार केलेली विमानवाहू जहाज INS विक्रांत कार्यान्वित होणार आहे. नवीन नौदल चिन्हाचेही अनावरण केले जाईल.
काय म्हणाले भारतीय नौदलाचे उपप्रमुख, व्हाईस अॅडमिरल
भारतीय नौदलाचे उपाध्यक्ष, व्हाईस अॅडमिरल एसएन घोरमाडे यांनी यापूर्वी सांगितले होते, आयएनएस विक्रांत हिंद पॅसिफिक आणि हिंदी महासागर क्षेत्रात शांतता आणि स्थिरता सुनिश्चित करण्यासाठी योगदान देईल. आयएनएस विक्रांत नोव्हेंबरमध्ये कार्यान्वित होईल, जे 2023 च्या मध्यापर्यंत पूर्ण होईल. मिग-29 जेट पहिल्या काही वर्षांसाठी युद्धनौकेवरून चालवले जाईल. आयएनएस विक्रांतचे कार्यान्वित होणे हे संरक्षण क्षेत्रातील भारताच्या आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल ठरेल.
विक्रांत भारतीय नौदलात सामील झाल्यामुळे, भारत यूएस, यूके, रशिया, चीन आणि फ्रान्स सारख्या देशांच्या निवडक गटात सामील होईल, ज्यांच्याकडे स्वदेशी विमानवाहू जहाजाची रचना आणि निर्मिती करण्याची क्षमता आहे. चीनकडेही भारताप्रमाणेच दोन स्की जंप विमानवाहू युद्धनौका कार्यरत आहेत. एक प्रकार 003 वर्ग सागरी चाचण्या घेत आहे. चीनच्या तिसऱ्या विमानवाहू नौकेचे नाव फुजियान आहे. यात अत्याधुनिक रडार आहेत, जे 500 किमी अंतरापर्यंतचे क्षेत्र स्कॅन करू शकतात.
काय आहे आयएनएस विक्रांतची खासियत
INS विक्रांत एअरक्राफ्ट कॅरियर हे समुद्राच्या वर तरंगणारे हवाई दलाचे स्थानक आहे जिथून लढाऊ विमाने, क्षेपणास्त्रे, ड्रोनद्वारे शत्रूंच्या नापाक योजना नष्ट केल्या जाऊ शकतात. आयएनएस विक्रांतमधून 32 बराक-8 क्षेपणास्त्रे डागली जाऊ शकतात. 44,570 टन पेक्षा जास्त वजनाची, ही युद्धनौका 30 लढाऊ विमाने सामावून घेण्यास सक्षम आहे आणि दृश्य श्रेणीच्या पलीकडे हवेतून हवेत मारा करणारी क्षेपणास्त्रे आणि मार्गदर्शित बॉम्ब आणि रॉकेटच्या पलीकडे जहाजविरोधी क्षेपणास्त्रांनी सुसज्ज आहे. मिग-29 साठी लूना लँडिंग सिस्टीम आणि सी हॅरियरसाठी DAPS लँडिंग सिस्टीम यांसारख्या विविध विमानांना हाताळण्यासाठी आधुनिक प्रक्षेपण आणि पुनर्प्राप्ती प्रणाली देखील सुसज्ज आहे.
INS विक्रांतवर 30 विमाने तैनात करण्यात येणार आहेत
INS विक्रांतवर 30 विमाने तैनात केली जातील, ज्यात 20 लढाऊ विमाने आणि 10 हेलिकॉप्टर असतील. सध्या, मिग-29 के (‘ब्लॅक पँथर’) लढाऊ विमाने विक्रांतवर तैनात केली जातील आणि त्यानंतर DRDO आणि HAL द्वारे विकसित केले जाणारे TEDBF म्हणजेच दोन इंजिन डेक बेस्ड फायटर जेट असेल. कारण TEDBF पूर्णपणे तयार होण्यासाठी काही वर्षे लागू शकतात, यादरम्यान अमेरिकेची F-18A सुपर हॉर्नेट किंवा फ्रान्सची राफेल (M) तैनात केली जाऊ शकते.
या दोन्ही लढाऊ विमानांच्या चाचण्या सुरू झाल्या असून अंतिम अहवालानंतर कोणती लढाऊ विमाने तैनात करायची याचा निर्णय घेतला जाणार आहे. या वर्षीच्या नोव्हेंबर महिन्यापासून विक्रांतवर मिग-29 के लढाऊ विमाने तैनात करण्यात येणार आहेत.
तयार करण्यासाठी किती खर्च आला
हे 20,000 कोटी रुपये खर्चून बांधले गेले आहे. हे भारतीय नौदलाच्या स्वतःच्या संस्थेच्या वॉरशिप डिझाइन ब्युरोने डिझाइन केले आहे आणि बंदरे, जहाजबांधणी आणि जलमार्ग मंत्रालयाच्या अंतर्गत असलेल्या कोचीन शिपयार्ड लिमिटेड या सार्वजनिक क्षेत्रातील शिपयार्ड कंपनीने तयार केले आहे. विक्रांत हे अत्याधुनिक स्वयंचलित वैशिष्ट्यांसह बांधले गेले आहे आणि ते भारताच्या सागरी इतिहासातील आतापर्यंतचे सर्वात मोठे जहाज आहे.
INS विक्रांतची एकूण केबल लांबी 2400 किमी आहे जी कोची आणि दिल्ली दरम्यानच्या अंतराएवढी आहे. विमानवाहू वाहकाच्या 2,300 कंपार्टमेंटमध्ये 1,700 खलाशांसाठी जागा आहे, तसेच महिला अधिकाऱ्यांसाठी विशेष केबिन आहेत आणि एका लहान शहराला वीज देण्यासाठी पुरेशी वीज निर्माण करण्यास सक्षम आहे. लष्कराच्या म्हणण्यानुसार, विक्रांतच्या स्वयंपाकघरात एका दिवसात 4800 लोकांसाठी जेवण बनवता येते आणि एका दिवसात 10 हजार रोट्या बनवता येतात.
किती आहे आयएनएस विक्रांतची ताकद ?
कोणत्याही विमानवाहू युद्धनौकेची ताकद म्हणजे त्यावर तैनात केलेली लढाऊ विमाने आणि हेलिकॉप्टर. विमानवाहू जहाज समुद्रात तरंगणारे हवाई क्षेत्र म्हणून काम करते. त्यावर तैनात केलेली लढाऊ विमाने आणि हेलिकॉप्टर कित्येक शंभर मैल दूर समुद्राचे निरीक्षण आणि संरक्षण करतात. शत्रूची कोणतीही युद्धनौका आजूबाजूच्या पाणबुडीला मारण्याची हिंमतही करत नाही. विक्रांतचा टॉप स्पीड 28 नॉट्स आहे आणि तो एका वेळी 7500 नॉटिकल मैल अंतर कापू शकतो, म्हणजेच भारतातून बाहेर पडल्यानंतर तो ब्राझीलपर्यंत पोहोचू शकतो. त्यावर तैनात केलेली लढाऊ विमाने एक ते दोन हजार मैलांचे अंतरही पार करू शकतात.
विक्रांतवर असणाऱ्या रोटरी विंग विमानांमध्ये सहा पाणबुडीविरोधी हेलिकॉप्टर असतील, जे शत्रूच्या पाणबुड्यांवर विशेष नजर ठेवतील. MH-60R म्हणजेच रोमियो हेलिकॉप्टर अशा 24 मल्टी-मिशन हेलिकॉप्टरसाठी भारताने अमेरिकेशी अलीकडेच करार केला आहे. यापैकी दोन (02) रोमिओ हेलिकॉप्टर भारतात पाठवण्यात आली. देखील सापडले आहेत. याशिवाय शोध आणि बचाव मोहिमेत दोन टोही हेलिकॉप्टर आणि फक्त दोनच वापरण्यात येणार आहेत.
IAC विक्रांतच्या कार्यान्वित झाल्यामुळे भारताची ताकद वाढेल
IAC विक्रांतच्या कार्यान्वित झाल्यामुळे भारताला पूर्व आणि पश्चिम दोन्ही किनारपट्टीवर विमानवाहू युद्धनौका तैनात करता येईल. यामुळे या प्रदेशात भारतीय नौदलाची सागरी उपस्थिती आणि क्षमता वाढेल.