महाराष्ट्रातील राजकीय घडामोडींमध्ये अचानक बदल होत असताना सरकार स्थापन होऊन काही महिन्यांतच बंडाचे आवाज येऊ लागले. सरकार स्थापनेबरोबरच कोरोनाच्या दणक्याने बंडखोरीची परिस्थिती बराच काळ दडपली, पण परिस्थिती अनियंत्रित झाल्यावर राजकीय संकटाचा सर्वात मोठा स्फोट झाला. महाराष्ट्र सरकारची परिस्थिती अशी झाली की, मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांची भेट घेऊ न शकलेले आमदार आपल्या समस्या घेऊन थेट एकनाथ शिंदे यांच्याकडे जाऊ लागले. शिंदे यांच्या गाठीभेटी पाहून ठाकरे कुटुंबीयांनीही त्यांचे हात बांधले. सध्या परिस्थिती आणि प्रसंगानुरूप राजकीय उलथापालथ तीव्र होऊ लागली आणि त्याचा परिणाम आता सर्वांसमोर आहे.
उद्धव ठाकरेंना नव्हता थांगपत्ता
गेल्या काही दिवसांपासून महाराष्ट्रात अचानक बदललेल्या राजकीय घडामोडींचे कारण काही नवीन नाही. महाराष्ट्राचे राजकीय विश्लेषक तरुण शितोळे म्हणतात की, मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांना आमदारांच्या नाराजीची जाणीव होती. कारण आमदारांच्या अनेक तक्रारी सातत्याने उद्धव ठाकरेंपर्यंत पोहोचत होत्या. सुरुवातीला काही तक्रारी मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांनी सोडवल्या होत्या, पण नंतर बहुतांश आमदारांच्या वेगवेगळ्या प्रकारच्या तक्रारींकडे दुर्लक्ष करण्यास सुरुवात केली.
महाराष्ट्राच्या अर्थसंकल्पीय अधिवेशनात शिवसेनेच्या आमदारांनी आणि काही मंत्र्यांनी पुन्हा युती सरकारच्या मित्रपक्षांच्या तक्रारी केल्या, त्यानंतर मुख्यमंत्र्यांनी त्याकडे दुर्लक्ष केल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांना आमदारांच्या नाराजीची जाणीव होती, पण बाळासाहेब ठाकरेंनी निर्माण केलेल्या शिवसेनेला एवढा विरोध करून पक्षात फूट पाडण्याची तयारी कोणीही शिवसैनिक कधी विरोध करणार नाही, पण पक्षाचे विभाजन होईल हे त्यांच्या लक्षात आले नाही, आणि ही उद्धव ठाकरेंची सर्वात मोठी चूक असल्याचे शितोळे म्हणतात. महाराष्ट्रातील राजकीय जाणकारांचे म्हणणे आहे की मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे हे आमदारांमध्ये ‘नॉट रिचेबल’ मुख्यमंत्री म्हणून ओळखले जाऊ लागले.
राष्ट्रवादीच्या नेत्यांचे वाढत होते वजन
महाराष्ट्रातील शिवसेनेच्या एका आमदाराने सांगितले की, सरकार स्थापन झाल्यानंतर काही दिवसांपासून आपल्या विभागासाठी निधी आणि कामे जाहीर करण्यात येत असलेल्या अडचणींमुळे ते खूप त्रस्त आहेत. त्यांनी एक-दोन वेळा मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांच्याकडे त्यांच्या समस्या सांगितल्या असताना त्यांच्या समस्या ऐकून घेतल्यावर त्यांनी दुर्लक्ष केल्याचे ते सांगतात. ही समस्या केवळ त्यांचीच नाही तर महाराष्ट्रातील शिवसेनेच्या अनेक आमदारांची असल्याचे ते सांगतात. त्यांच्या विधानसभा मतदारसंघात राष्ट्रवादी आणि काँग्रेसच्या कार्यकर्त्यांनी त्यांच्या नेत्यांच्या माध्यमातून मिळालेल्या शासकीय निधीतून कामे तर करून घेतलीच, पण ज्या कामासाठी शिवसेनेचे आमदार दीर्घकाळ प्रयत्न करत होते, ती कामेही त्यांनी करून दिली. सरकारमध्ये सहभागी असलेल्या मित्रपक्षांचे नेते ते काम करून त्यांची व्होट बँक लुटत आहेत.
उपमुख्यमंत्री शिवसेनेच्या आमदारांना निधी देत नाहीत, असा आरोप आहे. तर राष्ट्रवादीच्या नेत्यांसाठी सातत्याने निधी दिला जात होता. हे सर्व माहीत असूनही मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे अनभिज्ञ राहिले. शिवसेनेचे आमदार आणि मंत्र्यांना जे काम हवे आहे, तेच काम राष्ट्रवादी आणि काँग्रेसचे बडे नेते करत आहेत, असे ते म्हणाले. मग अशा परिस्थितीत जनता शिवसेनेत का सामील होईल. एक प्रकारे शिवसेनेला जाणीवपूर्वक कमकुवत करण्याचा हा प्रकार आहे. राष्ट्रवादी आणि काँग्रेस काय करत आहेत. मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांनाही माहिती असूनही यावर कोणतीही कारवाई होत नाही. ते म्हणतात की, सरकार स्थापन होऊन अवघ्या काही महिन्यांतच मुख्यमंत्र्यांबद्दल नाराजी व्यक्त होऊ लागली. मात्र कोरोनामुळे कोणतीही मोठी कारवाई होऊ शकली नाही. आता पाणी डोक्याच्या वर गेल्याने हा सर्व प्रकार समोर येत आहे.
शिंदे यांच्या मंत्रालयात ढवळाढवळ करत होते आदित्य ठाकरे
महाराष्ट्राचे राजकारण जवळून समजून घेणारे रामभाऊ शिंदे म्हणतात की, मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे आणि आदित्य ठाकरे यांनी एकनाथ शिंदे यांचे हात बांधले होते. यामागे दोन कारणे होती, असे ते म्हणतात. याचे पहिले कारण म्हणजे मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे आणि त्यांचे पुत्र आदित्य ठाकरे हे आमदार आणि नेत्यांच्या संपर्कात नव्हते. महाराष्ट्रात शिवसेनेचे आमदार आणि मंत्री मुख्यमंत्र्यांना भेटू शकत नव्हते, तेव्हा एकनाथ शिंदे यांच्याशी चर्चा करून त्यांचे प्रश्न सोडवायचे. ही गोष्ट मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे आणि आदित्य ठाकरे यांना खटकू लागली. दुसरी आणि महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे एकनाथ शिंदे यांच्याकडे नगरविकास मंत्रालयासह महाराष्ट्रातील सर्वात महत्त्वाचे मंत्रालय होते. एकनाथ शिंदे यांना या मंत्रालयात खुल्या हाताने जे काम करायला मिळायला हवे होते, ते खुले हात बांधले गेले. त्यांच्या मंत्रालयातील सर्वात मोठा हस्तक्षेप मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांचा मुलगा आदित्य ठाकरे आणि त्यांच्या निकटवर्तीयांचा असल्याचेही सूत्रांचे म्हणणे आहे.
त्यामुळेच शिंदे आणि ठाकरे कुटुंबातील अंतर वाढू लागले. मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांची तब्येत आणि नंतर आमदारांशी कमी जनसंवाद यामुळे शिवसेना आमदारांमधील विश्वास एकनाथ शिंदे यांच्यावर वाढू लागल्याचे जाणकार सांगतात. एकनाथ शिंदे यांनीही काही प्रसंगी राष्ट्रवादी आणि काँग्रेससोबत सरकार न चालवण्याबाबत शिवसेना नेते उद्धव ठाकरे यांच्यावर दबाव आणला होता. आता शिवसेनेचे बहुतांश आमदार तेच करू लागले, तेव्हा महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती बदलू लागली. सरकार स्थापन झाल्यापासून महाराष्ट्रातील विधानपरिषद आणि राज्यसभेच्या निवडणुकांमुळे आतून बंडखोरीचे दबलेले आवाज जोरात उमटले. राजकीय विश्लेषक तरुण शितोळे सांगतात की, सरकार स्थापन झाल्यानंतर काही काळ बंडखोरी सुरूच होती. महाराष्ट्र सरकारमध्येच मोठा भुकंप झाला आणि सध्या जी परिस्थिती आहे ती सर्वांसमोर आहे.