नवजात बाळासाठी आईचे दूध हे सर्वोत्तम अन्न मानले जाते. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, त्यात बाळाला आवश्यक असलेले सर्व पोषक घटक असतात, जे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यापासून ते अनेक आजारांचा धोका कमी करण्यास मदत करतात. जन्मापूर्वीच, नाभीसंबधीच्या दोरखंडाद्वारे मुलांमध्ये प्रतिकारशक्ती हस्तांतरित केली जाते, ज्यामुळे बाळाला गर्भाशयात निरोगी राहते आणि विविध संक्रमणांपासून संरक्षण मिळते. अलीकडील अभ्यासात, शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले की आईच्या दुधात असलेले ऍन्टीबॉडीज आतड्यांतील बॅक्टेरिया आणि लहान मुलांची प्रतिकारशक्ती तयार करण्यास मदत करतात.
सर्व नवजात बालकांना पहिला आहार म्हणून आईचे दूध दिले पाहिजे यावर पूर्वीचे अभ्यासही जोर देत आहेत. पहिले जाड पिवळे दूध बाळाचे आरोग्य राखण्यासाठी आणि रोग आणि संक्रमणाचा धोका कमी करण्यासाठी विशेषतः फायदेशीर आहे. मुलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी अभ्यासातही आईचे दूध खूप फायदेशीर असल्याचे दिसून आले आहे. त्याचबरोबर या अभ्यासात शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले की, आईच्या दुधात असे अनेक अँटीबॉडीज असतात, जे शरीराला सर्व प्रकारच्या आजारांपासून वाचवू शकतात. याबद्दल अधिक तपशीलवार समजून घेऊया.
आईच्या दुधापासून मुलामध्ये हस्तांतरित केले जाऊ शकतात अँटीबॉडीज
सायन्स इम्युनोलॉजी जर्नलमध्ये 10 जून रोजी प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात, संशोधकांनी नोंदवले आहे की गर्भधारणेदरम्यान गर्भधारणेदरम्यान प्लेसेंटाद्वारे रोग प्रतिकारशक्ती आईकडून तिच्या न जन्मलेल्या मुलामध्ये हस्तांतरित केली जाते, तर जन्मानंतर आईचे दूध बाळांना निरोगी ठेवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
या अभ्यासाचे विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे संशोधकांना असे आढळून आले की आईला संसर्गाविरूद्ध लसीकरण केल्याने, प्रतिपिंड देखील आईच्या दुधाद्वारे नवजात शिशुमध्ये हस्तांतरित केले जाऊ शकतात. कोविड-19 पासून संरक्षण करण्यासाठी हे महत्त्वाचे ठरू शकते.
मुलांना संसर्गापासून मिळू शकते संरक्षण
न्यू यॉर्कमधील वेल कॉर्नेल मेडिसीनच्या संशोधकांनी केलेल्या या पूर्व-चिकित्सकीय अभ्यासातून असे सूचित होते की आतड्यांतील फायदेशीर जीवाणूंद्वारे तयार केलेल्या प्रतिपिंडांचा एक विशिष्ट संच देखील आईच्या दुधाद्वारे आईकडून अर्भकामध्ये हस्तांतरित केला जाऊ शकतो. हे अँटीबॉडीज नवजात बाळामध्ये पोटाच्या संसर्गामुळे होणाऱ्या अतिसारापासून संरक्षण करण्यास मदत करतात. संशोधकांचे म्हणणे आहे की गर्भधारणेदरम्यान गर्भवती महिलांमध्ये नैसर्गिकरित्या उत्पादित प्रतिपिंडे वाढवण्याच्या उपायांचा वापर केल्यास बॅक्टेरियाच्या संसर्गाविरूद्ध मुलांची प्रतिकारशक्ती वाढण्यास मदत होऊ शकते.
काय आढळले अभ्यासात ?
विशेषत: या अभ्यासात, संशोधकांच्या टीमने IgG नावाच्या अँटीबॉडीजच्या वर्गाचा अभ्यास केला, जो शरीराला संसर्गजन्य जीवाणू आणि विषाणूंपासून संरक्षण करण्यास मदत करतो. या अभ्यासापूर्वी, IgG अँटीबॉडीज, जे नैसर्गिकरित्या आतड्यांतील जीवाणूंद्वारे प्रेरित आहेत, लहान मुलांच्या आतड्यांवरील प्रतिकारशक्तीवर कसा परिणाम करतात, हे सूचित करण्यासाठी पुरेसे पुरावे नव्हते. म्हणून, तपासकर्त्यांनी हे निर्धारित करण्यासाठी माउस मॉडेलचा वापर केला. अभ्यासाच्या निकालातून अनेक गोष्टी समोर आल्या.
काय म्हणतात संशोधक ?
अभ्यासाचे प्रमुख लेखक, डॉ. मेलडी झेंग, वेल कॉर्नेल मेडिसिन येथील बालरोग विभागातील सहाय्यक प्राध्यापक, अभ्यासाचे परिणाम स्पष्ट करतात, आम्हाला आढळले की IgG ऍन्टीबॉडीज मुलांमध्ये आतड्यांसंबंधी संसर्गापासून संरक्षणात्मक असू शकतात. जन्माच्या सुरुवातीच्या महिन्यांत लहान मुलांमध्ये अतिसार जास्त प्रमाणात दिसून येतो, या अँटीबॉडीजच्या साहाय्याने जुलाबाचा धोका तर कमी करता येतोच, पण आतड्यांतील इतर प्रकारचे संसर्ग रोखण्यातही ते उपयुक्त ठरू शकतात. आईच्या शरीरात या प्रतिपिंडांना चालना दिल्यास आईच्या दुधाद्वारे बाळाला संसर्ग होण्यापासून वाचवता येते.