‘ऍस्ट्रा’च्या कबुलीनंतर ‘ऑक्सफर्ड’ लसीभोवती प्रश्नचिन्हांचा विळखा

लंडन: कोविड – १९ प्रतिबंधक लस बनविण्याच्या शर्यतीत आघाडीवर असणाऱ्या अ‍ॅस्ट्रॅजेनेका आणि ऑक्सफर्डने उत्पादन प्रक्रियेतील त्रुटींची कबुली दिल्यानंतर या लसीच्या चाचण्याबाबतच्या प्रश्नचिन्हांचा विळखा वाढत चालला आहे.
अंतिम टप्प्यातील चाचण्यांमध्ये ही लस ७० टक्के प्रभावी असल्याचा दावा एस्ट्रा आणि ऑक्सफोर्डने केला. मात्र, उत्पादन प्रक्रियेतील फरकांमुळे चाचणीत सहभागी झालेल्या काही स्वयंसेवकांना पूर्ण डोस देण्याऐवजी अर्धा डोस देण्यात आल्याचे ऑक्सफर्डने निवेदनात जाहीर केले आहे. त्यामुळे नियामक या लसीला मान्यता देण्याबाबत कितपत सकारात्मक असतील याबाबत प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे.

पूर्ण डोस देण्याऐवजी बूस्टरच्या आधी जेव्हा अर्धा डोस देण्यात आला तेव्हा लस ९० टक्के प्रभावी असल्याचे अ‍ॅस्ट्रा आणि ऑक्सफोर्डने म्हटले होते. दोन पूर्ण डोस ६२ टक्के कार्यक्षमता दाखवीत आहेत. परंतु ‘ऑपरेशन वार्प स्पीड’ म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या अमेरिकेच्या लस विकसित करणाऱ्या कार्यक्रमाचे प्रमुख दुसर्‍याच दिवशी म्हणाले की, उच्च दर्जाचा प्रभाव दाखविलेले डोस तुलनेने कमी वयाच्या स्वयंसेवकांना देण्यात आले होते तर काही व्हेल्समधील लसीच्या परिमाणात त्रुटी आल्यामुळे काही लोकांना अर्धा डोस देण्यात आला. ‘ऍस्ट्रा’ने जारी केलेल्या निवेदनात   उत्पत्तीमध्ये यापैकी काहीही उघड करण्यात आलेले नाही.

फायझर, मॉडर्ना. आणि अ‍ॅस्ट्रा- ऑक्सफोर्ड यांच्या लसींना मिळालेल्या सकारात्मक प्रतिसादामुळे करोनाच्या पाडावाचा दिवस जवळ आल्याची भावना निर्माण होऊ लागली आहे. त्यासाठी अनेक लसी तयार होत असल्याचे चित्र दिसू लागले. साथीचा रोग संपुष्टात आला आहे आणि कोविड -१ combat ची लढाई करण्यासाठी अनेक लस लवकरच तयार होऊ शकतील असा आशावाद या निष्कर्षाने व्यक्त केला होता. जेवढ्या जेवढ्या मोठ्या प्रमाणात त्यांच्या चाचण्या होत होत्या त्यामुळे शास्त्रज्ञ आणि गुंतवणुकदार यांच्यामध्ये उत्साह संचारला आहे. मात्र, वाढत्या त्रुटी आणि संभाव्य धोके यामुळे त्यावर विरजण पडण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.

कमी डोस वापरला जात असल्याबाबद्दल नियमकांशी चर्चा करून त्यांना त्याची पुरेशी कल्पना देण्यात आली होती. लसीच्या प्रमाणाचे नियमन करण्याची यंत्रणा विकसित करण्यात अली असून आता सर्व व्हेल्समध्ये सारख्या प्रमाणात लास आहे याची खात्री आम्ही देऊ शकतो, असे ऑक्सफर्ड विद्यापीठाने प्रसिद्ध केलेल्या निवेदनात म्हटले आहे.

लसीच्या उत्पादन प्रक्रियेवरील आक्षेपांबाबत या लसीचे उत्पादन करणाऱ्या सीरम इंस्टीट्युटनेही खुलासा व्यक्त करणारे निवेदन प्रसिद्ध केले आहे. ऍस्ट्राजेनेका- ऑक्सफर्डने विकसित केलेली लस पूर्णपणे सुरक्षित आणि प्रभावी असल्याचा दावा इन्स्टिट्यूटने केला आहे. भारतातील या लसीच्या चाचण्या काटेकोरपणे कार्यपद्धतीचे पालन करून घेतल्या जात असल्याचा दावाही ‘सीरम’ने केला आहे. वयोगटातील आणि डोसच्या प्रमाणातील फरक यामुळे तिची परिणामकारकता काही प्रमाणात बदल दाखवू शकते. मात्र, लसीची कमीतकमी परिणामकारकताही ६० ते ७० टक्के असल्याचे आढळून आले आहे. त्यामुळे याबाबत घाई न करता धीर धरणे आवश्यक आहे, असे ‘सीरम’च्या निवेदनात नमूद करण्यात आले आहे.