जगभरातील अनेक देशांची सरकारे नागरिकांना अधिक मुले जन्माला घातल्यास त्यांना आर्थिक प्रोत्साहन देतात, परंतु कझाखस्तान हा देश याबाबतीत सर्वांच्या पुढे आहे. कझाकस्तानमध्ये मोठ्या कुटुंबांना प्रोत्साहन दिले जात आहे. येखील सरकारला कुटुंबात अधिक मुले हवी आहेत. म्हणूनच, या देशाचा जन्म दर वाढविण्यात हातभार लावणाऱ्या मातांना ‘हिरो मदर्स’ पदक दिले जाते.
एखाद्या कुटुंबात सहापेक्षा जास्त मुलांना जन्म देणाऱ्या आईला रौप्य पदक दिले जाते. तर सात किंवा त्यापेक्षा जास्त मुलांना जन्म देणाऱ्या आईला सुवर्णपदक दिले जाते. पदक मिळविणार्‍या मातांना शासनाकडून आजीवन मासिक भत्ताही दिला जातो.
कझाकस्तानमधील रहिवासी रोशन कोझोमकुलोवा 10 मुलांची आई आहे. तिच्याकडे रौप्य आणि सुवर्ण दोन्ही पदके आहेत. कोझोमकुलोव्हाला तिच्या यशाचा अभिमान आहे. तिच्या घरात आठ मुली आणि दोन मुले आहेत. सर्व मुले एकत्र जेवणाच्या टेबलावर भोजन करीत आहेत. सर्वात धाकटा मुलगा मोठ्या भावाच्या मांडीवर बसून भोजन करीत आहे. कोझोमकुलोवाने तिचे पदक टी-शर्ट कायम लावलेले असते. सुवर्णपदक मिळवल्यानंतर ती आयुष्यभर सरकारी भत्ते मिळण्यास पात्र ठरली आहे.
बक्तीगुल हलाइकबेवा यांना सहा मुले आहेत. त्यांना सरकारकडून एक रौप्य पदक आणि दरमहा भत्ता मिळाला आहे. हलाइकबेवाच्या मांडीवर एक मुलगा आहे. ती म्हणते, चार वर्षाचा हा सर्वात धाकटा आहे. सर्वात मोठा 18 वर्षांचा आहे. पदक जिंकू न शकणार्‍या मातांनाही सरकारकडून आर्थिक सहकार्य मिळू शकते. चार मुलांसह असलेल्या कुटुंबांना मूल 21 वर्षांचे होईपर्यंत भत्ता देण्यात येतो. कझाकस्तानच्या कामगार आणि सामाजिक कार्यक्रम विभागातील अक्साना इलुसेझोवा सांगतात, आमच्या सरकारचे धोरण आहे की आम्हाला आपल्या देशात अधिक मुलांची आवश्यकता आहे. आम्ही नेहमीच जास्त मुले असण्याबाबत बोलतो, ज्यामुळे आपली लोकसंख्या वाढेल.
सोव्हिएत युनियनच्या काळात मातांना पदके आणि आर्थिक सहाय्य देण्याची प्रथा सुरू झाली. सोव्हिएत युनियनने 1944 मध्ये ‘मदर हिरोईन’ पुरस्काराची सुरुवात केली. हा पुरस्कार ज्या कुटुंबात 10 किंवा त्यापेक्षा जास्त मुले असतील त्यांना देण्यात येत होता. मातांचा सन्मान करण्यासाठी सोव्हिएत सरकार त्यांना ताऱ्यासारखा बॅज आणि प्रशस्तिपत्र देत असे.
सोव्हिएत काळाच्या तुलनेत आता लहान कुटुंबांनाही हा पुरस्कार देण्यात येत आहे, कारण जन्मदर कायम ठेवण्याला अजूनही कझाकस्तान सरकारचे प्राधान्य आहे. हिरो मदर म्हटले जाण्यासाठी आता किमान चार मुले होण्याची गरज आहे. गर्भवती महिला आणि अविवाहित मातांना सरकार आर्थिक सहाय्य करते, परंतु केवळ पहिल्या वर्षामध्ये. चारपेक्षा कमी मुले असणाऱ्या मातांना शासनाकडून मासिक पैसे मिळत नाहीत. काही लोकांची मागणी आहे की ही योजना दोन किंवा त्याहून अधिक मुले असणार्‍या मातांसाठी लागू केली जावी.
काही लोकांना छोट्या कुटुंबात अधिक मुले होण्याची भीती वाटते कारण सरकार त्यांना पहिल्या वर्षातच मदत करते, असे हलाइकबेवा म्हणतात. हे देखील एक कारण असू शकते. हलाइकबेवा स्वयंपाकघरात स्वयंपाक करीत आहे. त्याचा धाकटा मुलगा तिथेच आईला धरून उभा आहे. ती म्हणते, मला दरमहा एक लाख 44 हजार टेंगे (370 यूएस डॉलर किंवा 26,270 रुपये) मिळतात. ते पुरेसे आहे मी एवढ्याच पैशात जगण्याचा प्रयत्न करते, पण मी काम देखील करते, जेणेकरून आम्हा सर्वांना कशाचीही कमतरता भासू नये. मला याबाबतची कोणतीही तक्रार नाही. रोशन कोझोमकुलोव्हासुद्धा आपल्या या परिस्थितीवर समाधानी आहे. ती म्हणते, हे पूर्वीसारखे नाही. पूर्वी आमचा मासिक भत्ता कमी होता. आता मी कोणतीही तक्रार करत नाही. सर्व काही खूप चांगले आहे.