जगभरातील 1400 हून अधिक लोकांच्या फोनवर सॉफ्टवेअरच्या माध्यमातून थेट हल्ला करण्यात आला होता, ज्यामुळे त्यांचा फोन चक्के डिटेक्टीव्ह झाला. सायबरतज्ञ त्याला ‘पॉकेट जासूस’ म्हणतात. भारतातील दोन डझनहून अधिक लोकांना याचा फटका बसला.
पेगासस म्हणजे काय:
इस्त्रायली एनजीओने तयार केलेले हे स्पायवेअर आहे. जसे नावामुळेच हे हेरगिरी करते हे स्पष्ट होते. पेगासस मोबाइल फोनवर एक लिंक पाठवितो, जेव्हा क्लिक केल्यावर कोणी अनवधानाने त्याच्या फोनवरील नियंत्रण पेगाससची लिंक पाठवणाऱ्या व्यक्तीकडे जाते. हा दुवा एक प्रकारचा मालवेयर किंवा कोड आहे. हे प्रकरण उघडकीस आणणार्‍या सिटीझन लॅबने म्हटले आहे की बर्‍याच वेळा लिंकवर क्लिक करण्याची आवश्यकता नसते आणि पेगाससद्वारे थेट एखाद्या व्यक्तीच्या फोनमध्ये प्रवेश केला जाऊ शकतो.
एखाद्या लक्ष्याचे निरीक्षण करण्यासाठी, पेगासस ऑपरेटर त्या व्यक्तीस ‘एक्सप्लोट लिंक’ वर क्लिक करण्यास प्रवृत्त करतो जेणेकरून फोनमध्ये व्यक्तीची इच्छा आणि माहितीशिवाय पेगासस इंस्टॉल होईल. एकदा पेगासस इंस्टॉल झाल्यानंतर पासवर्ड, कॉन्टॅक्ट, कॅलेंडर कार्यक्रम, टेक्स्ट मेसेज, फोन कॉल, व्हिडिओ कॉल, व्हॉट्सअॅप कॉल यासह सर्व वैयक्तिक माहितीचा भंग होतो. पेगासस ऑपरेटर त्या फोनचा कॅमेरा आणि मायक्रोफोन देखील चालवू शकतो.
व्हॉट्सअॅपचा कसा केला गेला वापर?
भारतातील बर्‍याच लोकांना पेगाससची लिंक एका व्हॉट्सअॅप व्हिडिओ कॉलद्वारे पाठविली गेली. वापरकर्त्याला फोन आला आहे की नाही याचा फरक पडत नाही. पेगासस मिस्ड व्हिडिओ कॉलद्वारे फोनमध्ये देखील इंस्टॉल केला जातो. व्हॉट्सअॅपच्या एंड-टू-एंड एनक्रिप्शनने दावा केला आहे, परंतु पेगाससने त्याच्या कॉलिंग वैशिष्ट्याला छेद दिला. व्हॉट्सअॅपच्या म्हणण्यानुसार कॉलिंगमध्ये झिरो-डे सिक्युरिटी फ्लोचा फायदा घेण्यात आला. व्हॉट्सअॅप कॉल नंतर एखादी लिंक आली की नाही, काही फरक पडत नाही. पेगासस अशा प्रकारे जगातील बर्‍याच मोबाईल फोनमध्ये पोहचवण्यात आले.
कधी झाली याची सुरुवात ?
पेगाससच्या पहिल्या हमल्याची माहिती 2016 मध्ये मिळाली. युएईचे मानवाधिकार कार्यकर्ते अहमद मन्सूर यांच्यामार्फत आयफोन 6 वर एसएमएसद्वारे एक लिंक पाठविली गेली. पेगासस हल्लेखोरांनी मन्सूरच्या फोनवर ताबा मिळवला. यानंतर जगातील बर्‍याच भागात अशी प्रकरणे पाहायला मिळाली. सप्टेंबर 2018 मध्ये कॅनडास्थित सिटीझन लॅबने पद्धतशीर अभ्यासाला सुरुवात केली आणि ज्यांच्या ज्यांच्या फोनवर पेगासस हल्ला झाला, त्यांना धमकी देण्यास सुरवात केली.
सिटीझन लॅबच्या मते, यावेळी जगातील 45 देशांमध्ये पेगासस स्पायवेअर अस्तित्वात आहे. डिसेंबर 2018 मध्ये मॉन्ट्रियल येथे राहणाऱ्या सौदी अरेबियाचा कार्यकर्ता ओमर अब्दुलाझीझ यांनी पेगासस तयार करणार्‍या इस्त्रायली एनजीओच्या विरोधात तेल अवीव न्यायालयात याचिका दाखल केली होती. त्यांनी असा दावा केला की ते आणि सौदी अरेबियाचे सुप्रसिद्ध पत्रकार जमाल खाशोजी यांच्यातील संभाषण पेगाससच्या माध्यमातून ऐकण्यात आले. तुमच्या माहितीसाठी जमाल खाशोजीची हत्या तुर्कीतील सौदी अरेबियाच्या दूतावासात झाली होती. मे 2019 मध्ये फायनान्शियल टाईम्सने बातमी दिली होती की पेगासस आता लोकांच्या फोनमध्ये प्रवेश करण्यासाठी व्हाट्सअॅपचा वापर करत आहे.