प्रयागराज कुंभमेळ्यात देश-विदेशातून आलेले कोट्यवधी लोक पवित्र गंगेत स्नान करत आहेत. मोठ्या संख्येने साधु आणि संत येथे आले आहेत. प्रत्येक वर्षी नागा साधू विशेष आकर्षण केंद्र आहेत. कुंभ दरम्यान, शाही स्नान घेण्याचा पहिला हक्क त्यांना आहे. त्यानंतर बाकीचे लोक पवित्र गंगेत स्नान करतात. तसे, लोकांना सामान्यपणे माहित असते की नागा साधु हेच अघोरी साधू असतात. पण प्रत्यक्षात तसे नाही. दोन्ही एकमेकांपेक्षा वेगळे आहेत आणि त्यांच्यात बराच फरक आहे.
कुंभमेऴ्यात तुम्ही अनेकदा नागा साधु पाहिले असतील, पण तुम्हाला हे सांगितल्या आश्चर्य वाटेल की अघोरी साधू कधीही कुंभमेळ्यात येत नाहीत. नागा साधु आणि अघोरींची वेशभूषा, त्यांची जीवनशैली, अन्नपदार्थ, उपासनेचे मार्ग वेगळे आहेत. नागा साधु आणि अघोरी गाव आणि इतर शहरांमध्ये दिसणा-या साधूंपेक्षा वेगळे दिसतात. म्हणूनच लोक त्यांना एक मानतात.
नागा साधुंबाबत एक विशेष गोष्ट अशी आहे की ते कोणत्या न कोणत्या आखाड्याशी जोडलेले असतात, तर अघोरी साधुंचा कोणताही आखाडा नसतो. नागा आणि अघोरी यांना संत होण्यासाठी कठोर परिश्रम घ्यावे लागतात, ज्यामध्ये किमान 12 वर्षांचा काळ लागतो. त्यांच्यापैकी नागा साधुंची परिक्षा आखाड्यांमध्ये होते, तर अघोरी साधूंना अघोरी बनण्यासाठी स्मशानात तपस्या करावी लागते. अघोरी साधू स्मशानात मृतदेहावर बसून अथवा या मृतदेहासमोर बसून कठोर तपश्चर्या करतात.
सहसा नागा साधु नग्न राहतात, परंतु काही नागा साधु केशरी रंगाचे कापड धारण करतात. कितीही गर्मी, थंडी असली तरी ते तेच कापड धारण करतात. त्याच वेळी, अचोरी साधूबद्दल असे म्हटले जाते की ते त्यांच्या शरीराला प्राण्याच्या त्वचेने झाकून टाकतात.
नागा आणि अघोरी साधुंमध्ये एकच साम्य आहे की हे दोघेही मांसाहारी असतात. त्यात पण काही नागा साधू याला अपवाद ठरतात. ते शाकाहारी जेवण पसंत करतात, परंतु अघोरी साधू कधीही शाकाहारी नसतात. असे म्हटले जाते की हे लोक फक्त प्राणीच खात नाहीत तर मानवी देहही खातात. ते मृत शरीराचे देखील सेवन करतात.
सहसा नागा आणि अघोरी साधू जगाच्या गर्दीपासून खूप वेगळे राहतात. नागा साधुंच्या बाबतीत असे म्हटले आहे की त्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य जंगलात किंवा पर्वतावर व्यतीत करतात, तर अघोरी साधू कधीही स्मशानातून बाहेर येत नाहीत. हे लोक एकतर स्मशानात राहतात किंवा अशा ठिकाणी राहतात जिथे कोणीही दुसरे येत नाही.
नागा साधुंच्या बाबतीत असे म्हटले आहे की त्यांच्याकडे एक गूढ शक्ती आहे आणि ते ही शक्ति कठोर तपश्चर्या करून प्राप्त करतात. त्यांचा वापर ते लोकांच्या समस्या सोडवण्यासाठी करतात. त्याच वेळी, अघोरी साधू तांत्रिक साधनांसाठी ओळखले जाते. असे म्हटले जाते की त्यांच्याकडे रहस्यमय शक्ती देखील असतात. ते तंत्रमंत्राद्वारे लोकांच्या समस्या सोडविण्यासाठी ओळखले जातात.