लहान मुले

कधी आईबाबांच्या रागाला, ओरड्याला सामोरे जावे लागू नये म्हणून, तर कधी मित्र-मैत्रिणींच्या विचारसरणीचा त्यांच्यावर परिणाम झाला असल्याने, आपल्या लहान मोठ्या चुका लपविण्यासाठी लहान मुले खोटे बोलण्याचा प्रयत्न करतात. आपल्या आईवडिलांची किंवा इतरांची फसवणूक करण्याचा जाणीवपूवर्क हेतू यामागे नसतो, कारण लहान मुलांचे मन तितक्या पातळीला जाऊन क्वचितच विचार करू शकते. पण स्वतःची चूक लपविण्यासाठी, किंवा केलेल्या […]

घरामधील कामांचा वाटा हा काही केवळ आईचा नसतो. तर आपल्या घरातील लहान मुलांना देखील घरकामामध्ये सहभागी करून घेतले, तर त्यांना आपल्या जबाबदारीची जाणीव अगदी लहान वयापासूनच होऊ लागते. लहान मुलांनी निदान स्वतःच्या वस्तू जागेवर ठेवायच्या असा नियम, मुले थोडी कळती झाल्यापासून त्यांच्या मनावर बिम्बविला, तर मुलांना स्वतःच्या वस्तू सांभाळून ठेवण्याची सवय लागेल, आणि त्याचबरोबर घरातील […]

काही गोष्टी आणि त्यांच्या आठवणी, आणि आपले बालपण यांची सांगड कशी घट्ट असते ! मातीमध्ये खेळणे, आईची नजर चुकवून गावभर, मित्र-मैत्रिणींच्या संगतीत हिंडणे.. अश्या वेळी डोक्यावरच्या उन्हाची पर्वा न करता लपंडाव, डब्बा ऐसपैसचे रंगणारे डाव..याच्या आठवणी मनातून पुसल्या जात नाहीत. त्या काळी मुलांची रोगप्रतिकारशक्ती देखील कमालीची असे. पावसात भिजून किंवा थंडगार बर्फाचा गोळा खाऊन, मातीत […]

आजकालच्या कॉम्प्युटर आणि त्याच्या जोडीने इतरही निरनिराळ्या गॅजेट्स च्या युगामध्ये मुलांचा बहुतांश वेळ हातामधल्या मोबाईल्स, टॅब्स, किंवा टीव्ही, कॉम्प्युटर गेम्स यामध्येच जातो. पालकांना देखील मुलांसाठी फारसा वेळ देता येत नसल्यामुळे मुलांना टीव्ही लाऊन देणे किंवा मोबाईलवर गेम्स खेळू देणे हा सोपा पर्याय पालकांनी स्वीकारला आहे. आधीच्या काळी मुलांसाठी उन्हाळ्याच्या सुट्ट्यांमध्ये वाचन शिबिरे असायची, शाळांमधून ग्रंथालयाचे […]

जापानमध्ये आता आई-वडील मुलांना कोणत्याच प्रकारची शिक्षा देऊ शकत नाहीत. जापानच्या कॅबिनेटच्या प्रस्तावावर आरोग्य मंत्रालयाने एक मसूदा तयार केला आहे. आई-वडीलांनी मुलांना मारून नये, हाच संशोधित बाल शोषण कायद्याचा उद्देश आहे. लहान मुलांसोबत घडणाऱ्या घटनांनंतर कॅबिनेटने हा निर्णय घेतला आहे. नवीन मसुद्यानुसार, कोणत्याही प्रकारची शिक्षा, ज्यात शारिरिक त्रास होईल अशावर प्रतिबंध आहेत. या मध्ये सांगण्यात […]

लहान मुलांमधील वाढणारा लठ्ठपणा हा जगभरात चितेंचा विषय आहे. भारतात केवळ वयस्कच नाही तर लहान मुलांच्या लठ्ठपणाची आकडेवारी देखील वाढत आहे. चीननंतर भारत हा लहान मुलांच्या लठ्ठपणात दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. लहान मुलांच्या लठ्ठपणाला अधिक मात्रेत साखर, मीठ आणि तेलाचे खाद्य पदार्थ व फास्ट फूड जबाबदार आहेत. याच कारणामुळे आता मुलांना शाळेत विकल्या जाणाऱ्या खाद्य पदार्थांवर […]

रेल्वे स्टेशनवर काम करताना कर्मचाऱ्यांना तुम्ही अनेकदा पाहायले असेल. मात्र कधी लहान मुलांना रेल्वे स्टेशनवर तिकीट विक्री करताना, सिग्नल गार्ड म्हणून काम करताना पाहिले आहे का ? नाही ना. मात्र युरोपमधील एका देशात रेल्वे स्टेशनवर सर्व जबाबदाऱ्या लहान मुले संभाळतात. (Source) युरोपमधील हंगेरीची राजधानी बुडापेस्ट येथील जंगलामधील एक रेल्वे स्टेशनवर सर्व कामे लहान मुले करतात. […]

सध्या मुलांच्या शाळांना सुट्ट्या लागल्या आहेत. अशा वेळी मुलांच्या शाळांचे वेळापत्रक, अभ्यास, इतर क्लासेसचे रुटीन सांभाळण्याची कसरत जरी थोड्या काळापुरती का होईना, पण कमी झाली असली, तरी सुट्ट्यांच्या काळामध्ये मुले घरामध्ये असताना त्यांना कंटाळा न येऊ देता त्यांचे मन कसे गुंतवून ठेवायचे यासाठी मार्ग देखील समस्त मातांनाच शोधावा लागत असतो. मुले घरामध्ये आहेत म्हटले, की […]

आपण आपल्या मुलांशी संवाद साधत असताना आपल्याही कळत नकळत मुले आपली भाषा, आपले विचार, आपली बोलण्याची पद्धत आत्मसात करीत असतात. त्यामुळे मुलांशी बोलताना किंवा त्यांच्यासमोर एखाद्या विषयाची चर्चा करताना आपण काळजी घेणे स्वाभाविक आहे. आपल्या मुलांशी संवाद साधताना आपल्या बोलण्यातून मुलांवर नकारात्मक परिणाम होणार नाही याची काळजी घ्यायला हवी. एखाद्या कारणाने मुलांनी जर तक्रारीचा सूर […]

इंटरनेटशिवाय संगणक केबल नसलेल्या टीव्हीसारखा आहे. मुलांसाठीही इंटरनेट माहितीचे महत्त्वाचे स्त्रोत बनले आहे. मात्र त्याचे काही धोकेदेखील आहेत. निरागस मुले जिज्ञासेपोटी नको त्या साईटवर जाणे हा सर्वात मोठा धोका. एकेकाळी ग्रंथालयात जाऊन मुले इनसाइक्लोपीडिया किंवा जाडजुड पुस्तकांतून माहिती शोधत असत. आता कोणतीही माहिती एका क्लिकने मिळविता येते. जी काही माहिती पाहिजे ती गूगलला विचारा, लगेच […]

तंत्रज्ञान क्षेत्रातील दिग्गज गुगलने बुधवारी नवीन अॅप लाँच केले आहे. बोलो नावाचे हे अॅप प्राथमिक शाळेतील मुलांना हिंदी आणि इंग्रजी भाषा शिकण्यासाठी उपयुक्त आहे. हे अॅप भारतात सर्वप्रथम लाँच केले गेले असून गुगल प्लेस्टेशनवर ते फ्री उपलब्ध आहे. हे अॅप स्पीच रेक्ग्नेशन व टेक्स्ट टू स्पीच तंत्रज्ञानावर काम करते. त्यात दिया नावाचे एक अॅनिमीटेड कॅरेक्टर […]

लंडन – स्विस रिसर्चस यांच्या अहवालात मोबाईलमधून निघणाऱ्या क्ष-किरणांमुळे लहान मुलांच्या स्मरणशक्तीवर परिणाम होतो, अशी माहिती देण्यात आली आहे. त्यांनी काढलेल्या निष्कर्षांनुसार असे आढळून आले, की किशोरवयीन मुलांच्या स्मरण क्षमतेवर मोबाईल फोनमधून निघणाऱ्या रेडियोफ्रेक्वेन्सी इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक फील्ड एक्सपोजरचा परिणाम होतो. मुळतः किशोरवयीन मुलांच्या उजव्या बाजुच्या मेंदूवर रेडियोफ्रेक्वेन्सी इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक फील्डच्या एक्सपोजरचा स्मृतीवर मोबाईल फोनमुळे परिणाम होतो. फोनवर […]

अॅनिमिया हा विकार अनेक व्यक्तींमध्ये आढळणारा विकार आहे. रक्तामध्ये पुरेश्या निरोगी लाल रक्तपेशी नसल्याने हा विकार उत्पन्न होतो. शरीरातील प्रत्येक अवयवाला प्राणवायूचा पुरवठा करणे हे लाल रक्तपेशींचे, किंवा हिमोग्लोबिनचे काम असते. अॅनिमियाच्या विकारामध्ये या कामामध्ये अडथळे निर्माण होत असतात. जर लहान मुलामध्ये अॅनिमिया असेल, तर या मुलांचा चेहरा फिकट दिसू लागतो, सतत थकवा जाणवतो, आणि […]

नवी दिल्ली – शाळेची फी भरली नाही म्हणून ५ ते ८ वर्षे वयाच्या ५९ चिमुरड्या मुलींना राजधानीतील राबिया गर्ल्स पब्लिक स्कूलने बेसमेंटमध्ये ५ तास कोंडून ठेवले. मंगळवारी ही घटना समोर आली. याप्रकरणी पालकांनी सांगितले की, जेव्हा मुलांना घेण्यासाठी दुपारी १२.३० वाजता आम्ही पोहोचलो, तेव्हा कळले की एकूण ५९ मुली वर्गातच नव्हत्या. शिक्षकांना विचारल्यावर कळले की, […]

लहान मुले मातीमध्ये खेळत असताना माती अतिशय चवीने खात असलेली आपण अनेकदा पहिले असेल. त्यांच्या ह्या सवयीने त्यांचे आईवडीलही बहुतेकवेळी हैराण झालेले दिसतात. माती खाण्याची सवय लहान मुलांच्या आरोग्याकरिता घातक ठरू शकते. ह्या सवयीमुळे मुलांच्या पोटामध्ये जंत होण्याची शक्यता असते. ही सवय सुटावी ह्याकरिता मुलांचे आई वडील अनेक उपाय अवलंबताना ही दिसतात. ह्यामध्ये लहान मुलांच्या […]

संधिवात, सांधेदुखी किंवा आर्थ्रायटीस हे विकार बहुतेकवेळी उतार वयामध्ये उद्भविणारे विकार आहेत. हाडांची झालेली झीज, त्यांना मिळणारे अपुरे वंगण, शरीरामध्ये क्षारांची, ड जीवनसत्वाची कमतरता, सांध्यांना झालेली दुखापत, इन्फेक्शन्स, कॅल्शियमची कमी ह्या आणि अश्या इतर अनेक कारणांनी आर्थ्रायटीसचा विकार उद्भवू शकतो. तरुण मंडळींच्या बाबतीत बोलायचे झाले, तर तरुण वयामध्ये आर्थ्रायटीस होण्यामागे आजकालच्या ‘फास्ट आणि इंस्टन्ट’ जीवनशैलीचा […]

अति टीव्ही पाहणे हे मुलांच्या शारीरिक आणि मानसिक विकासाकरिता हानिकारक आहे हे आपणा सर्वांनाच ठाऊक आहे. अलीकडे प्रसिद्ध न्यूट्रिशनिस्ट आणि सेलिब्रिटी ऋजुता दिवेकर ह्यांनी ह्याबद्दलचे आपले अनुभव आणि मते टाईम्स ऑफ इंडियाला दिलेल्या मुलाखतीमध्ये व्यक्त केली आहेत. आपल्या अनुभवाबद्दल बोलताना ऋजुता दिवेकर म्हणाल्या, की परदेशी एके ठिकाणी हॉटेलमध्ये वास्तव्य करीत असताना, हॉटेलच्या व्यवस्थापनाने त्यांना, तेथे […]

आजचा जमाना स्पर्धेचा आहे. आपले कां उत्तम रीतीने करता यावे आणि त्याकरिता पडेल तितके कष्ट घेण्याची तयरी असायला हवी अशी शिकवण मुलांना अगदी लहानपणापासून दिली जाते. पण मुले करीत असलेले प्रत्येक काम परफेक्ट हवे ह्याबद्दल आईवडील आग्रही असताना दिसतात. काही अंशी हा आग्रह ठीकही आहे, पण जेव्हा ‘परफेक्ट’ असण्याबद्दलच्या आग्रहाचा अतिरेक होतो, तेव्हा मुलांच्या कोवळ्या […]