तथ्य

प्रत्येक देशाची राष्ट्रीय चिन्हे त्या त्या देशाचे प्रतीक असतात. या चिन्हांमध्ये ध्वज, प्राणी, पक्षी, इत्यादी गोष्टींचा समावेश असतो. पण काही देशांनी आपल्या राष्ट्रीय चिन्हांची निवड करताना कल्पकतेचा वापर केलेला आढळतो. उदाहरणच द्यायचे झाले, तर स्कॉटलंडचे देता येईल. या देशाचा राष्ट्रीय प्राणी ‘युनिकॉर्न’ आहे. कपाळावर लहानसे शिंग असणारा हा घोडा खरे तर काल्पनिक आहे. पण तेराव्या […]

सत्य कल्पनेपेक्षा अधिक अविश्वसनीय असते असे म्हणतात. आणि म्हणूनच आपल्याला अनेकदा अगदी अविश्वसनीय वाटणाऱ्या गोष्टी सत्य ठरतात आणि आपल्या आश्चर्याला पारावार उरत नाही. याचे एक उदाहरण पाहू या. जागतिक पातळीवर प्रतिष्ठत समजले जाणारे ऑक्सफर्ड विद्यापीठ नेमके कधी स्थापिले गेले याची खात्रीशीर माहिती उपलब्ध नाही. पण या बद्दल जे संदर्भ उपलब्ध आहेत, ते विचारात घेता ऑक्सफर्ड […]

भारतामध्ये ब्रिटीशांची सत्ता असतानाच्या काळामध्ये अनेक ब्रिटीश अधिकाऱ्यांच्या लहान लहान गावांमध्ये नोकरीनिमित्त बदल्या होत असत. त्यावेळी त्यांना राहण्यासाठी त्या त्या गावांमध्ये ‘डाक बंगले’ असत. आडबाजूला, निबिड प्रदेशामध्ये असलेल्या खेडेगावांमध्ये राहण्यासाठी आलेल्या ब्रिटीश अधिकाऱ्यांसाठी, हे डाक बंगले त्यांचे निवासस्थान, त्यांचे कार्यालय आणि मनोरंजनाचे ठिकाण असे. या व्यतिरिक्त इतर पर्याय उपलब्ध नसे. पण मुळात प्रश्न हा, की […]

पारिजातक किंवा ‘हरीशृंगार’ हा दिव्य वृक्ष समजला जातो. या वृक्षाला येणारी फुले अतिशय नाजूक, सुंदर आणि सुगंधी असतात. पारिजातकाचा वृक्ष दहा ते पंधरा फुटांच्या उंचीपर्यंत वाढू शकतो. हिंदू धर्मामध्ये या वृक्षाला महत्वाचे स्थान आहे. पौराणिक मान्यतांच्या अनुसार या वृक्षाची उत्पत्ती समुद्र मंथनातून झाली होती. त्यांनतर इंद्रदेवाने त्यांच्या महालाच्या वाटिकेमध्ये हा वृक्ष लावला. हरिवंशपुराणानुसार या वृक्षाला […]

पृथ्वीवरील दक्षिण ध्रुव हा शास्त्रज्ञ आणि अभ्यासकांसाठी आणि मोठा रुचीचा विषय ठरत आला आहे. अंटार्क्टिका प्रांताचे नाव ऐकताच आपल्या डोळ्यांसमोर उभा राहतो तो पांढऱ्या शुभ्र हिमाने आच्छादलेला प्रदेश. पण या शिवाय देखील अंटार्क्टिका प्रांताशी निगडित अनेक रोचक तथ्ये आहेत. ‘अंटार्क्टिका’ हा ग्रीक शब्द असून, याचा अर्थ ‘ज्या ठिकाणी अस्वले नाहीत अस प्रदेश’,( land without bears) […]

भारतामध्ये ब्रिटीशांच्या शासन काळाच्या दरम्यान अनेक सुंदर इमारतींचे निर्माण करविण्यात आले होते. यातील अनेक भव्य इमारतींचे रूपांतर आता पंचतारांकित हॉटेल्समध्ये करण्यात आले आहे, तर काही ठिकाणी भव्य वस्तूसंग्रहालये आहेत. यातील बहुतेक इमारतींना ‘हेरीटेज साईट्स’ चा दर्जा देण्यात आला आहे. पण काही इमारतींची मात्र पडझड होऊन आता त्या ठिकाणी त्यांचे केवळ भग्नावशेष शिल्लक राहिले आहेत. प्राचीन […]

ओआहू नामक हवाईयन बेटावर अमेरिकेच्या अधिपत्याखाली असलेले पर्ल हार्बर दुसऱ्या विश्वयुद्धाच्या काळामध्ये जपानी क्षेपणास्त्रांच्या हल्ल्यामुळे उध्वस्त झाले. या घटनेशी निगडित इतिहास आपल्या सर्वांच्याच परिचयाचा आहे. या घटनेचा समावेश केवळ शालेय अभ्यासक्रमातही केला गेला असून, यावर आधारित अनेक माहितीपट, चित्रपट आजवर बनविण्यात आले आहेत, तसेच यावर अनेक पुस्तकेही लिहिली गेली आहेत. मात्र हे ठिकाण केवळ या […]

श्रावण महिन्याला नुकतीच सुरुवात झाली असून या महिन्यामध्ये भगवान शिवशंकरांच्या आराधनेला विशेष महत्व दिले जाते. याच निमित्ताने शिवशंकरांशी निगडित काही रोचक तथ्ये जाणून घेऊ या. भगवान शिव अनादि मानले गेले आहेत. ‘अनादि’ म्हणजे सदैव अस्तित्वात असलेले हे दैवत असल्याने यांचा जन्म कसा झाला, यांचे मातापिता कोण हे कोणीच सांगू शकत नाही. भगवान शिवाच्या नर्तन करत […]

१९६०च्या दशकात प्रदर्शित झालेल्या दिलीपकुमार आणि मधुबाला अभिनीत ‘मुघल-ए-आझम’ चित्रपटाने मुघल सम्राट अकबराचा पुत्र सलीम (जहांगीर) आणि दरबारची नर्तकी असलेल्या अनारकलीची प्रेमकहाणी घराघरात पोहोचविली. पण ही प्रेमकहाणी खरोखरीच घडली, की ही निव्वळ एक कल्पना आहे, यावर गेली अनेक वर्षे चर्चा होत आल्या आहेत. अनारकली नामक नर्तकी खरोखरच अस्तित्वात होती का, तिचे आणि सलीमचे असलेले प्रेमसंबध […]

आजकाल जगभरामध्ये कुठेही पोहोचण्यासाठी विमानप्रवास हा सर्वात वेगवान आणि सर्वाधिक पसंत केला जाणारा पर्याय ठरू लागला आहे. तसेच विमानप्रवास करण्यासाठी अनेक विमानकंपन्यांचे पर्याय उपलब्ध झाल्याने जगभरामध्ये कुठल्याही देशामध्ये प्रवास करण्यासाठी भरमसाट रक्कम खर्च न करता आपल्याला परवडेल अश्या विमानकंपनीच्या द्वारे प्रवास करणे शक्य झाल्याने एके काळी केवळ श्रीमंत व्यक्तींना परवडणारा विमानप्रवास आता मध्यमवर्गीयांच्या खिश्यालाही परवडण्याजोगा […]

दररोजच्या आपल्या आहारामध्ये कितीतरी निरनिराळ्या अन्नपदार्थांचा समावेश असतो. ज्याप्रमाणे प्रांत वेगळे, संस्कृती वेगळी, लोकांची जीवनशैली निराळी, तशीच विविधता अन्न पदार्थांमध्येही आढळून येत असते. आपला आहार आणि त्यापासून आपल्या शरीराला मिळणारे पोषण हा महत्वाचा भाग असला, तरी आपण नेहमी खात असलेल्या किती तरी अन्नपदार्थांशी निगडीत तथ्ये आपल्याला माहिती नसतात. अन्नपदार्थांच्या विषयी काही रोचक तथ्ये जाणून घेऊ […]

शास्त्रांमध्ये पृथ्वी, म्हणजेच भूमीला मातेचा दर्जा देण्यात आला आहे. सकाळी उठल्याबरोबर उजव्या हाताने धरणीला स्पर्श करून वंदन करण्याची पद्धत आपल्या संस्कृतीमध्ये फार प्राचीन काळापासून रूढ आहे. प्राचीन काळी ऋषी-मुनींनी या पद्धतीचा अवलंब करून याला धार्मिक रूप दिले. त्यामुळे आपोआपच धरणीचे आभार मानण्याची, ती मनुष्याला जे देते, त्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याची पद्धत भूमी वंदनेच्या माध्यमातून रूढ […]

आजचा काळ हा विज्ञानाच्या प्रगतीचा काळ मानला जातो. आजच्या काळामध्ये मानवाला परिचित नाहीत, किंवा शास्त्राने सिद्ध झाल्या नाहीत अश्या गोष्टी सहसा आढळत नसल्या, तरी काही रहस्यांची उकल मात्र आजतागायत होऊ शकलेली नाही. आज अश्याच काही रहस्यांच्या बद्दल जाणून घेऊ या. केन्या देशातील रूडॉल्फ लेकच्या जवळ असणाऱ्या बेटाला ‘नो रिटर्न’ आयलंड या नावाने ओळखले जाते. हे […]

भगवान शंकर हे ‘त्रिनेत्रधारी’ आहेत हे आपणा सर्वांनाच माहिती आहे. भगवान शंकरांचा तिसरा नेत्र कपाळाच्या मधोमध असून, हा नेहमी मिटलेला असतो. जर शंकरांनी हा नेत्र उघडला, तर जगप्रलय येतो अशी अशी मान्यता पुराणांमध्ये उल्लेखलेली आहे. पण मुळात भगवान शंकरांना हा तिसरा नेत्र प्राप्त झाला तरी कसा यामागे मोठी रोचक कथा सांगितली जाते. महाभारतातील सहाव्या खंडामधील […]

आताच्या काळामध्ये पर्यटनासाठी साठी जायचे झाले, तर केवळ स्थानिक पर्यटनक्षेत्रांनाच नाही, तर परदेशी भ्रमंती करण्यासही लोक पसंती देत आहेत. त्यामध्ये सिंगापूर हा देश पर्यटकांमध्ये अतिशय लोकप्रिय ठरत आहे. विविध धर्मांचे, विविध देशांचे आणि विविध संस्कृतींतून आलेले नागरिक या देशामध्ये एकत्र आले असल्याने अनेक खाद्यपरंपरा, संस्कृती, रीतीरिवाज, भाषा, यांचे वैविध्य या देशामध्ये पहावयास मिळते. या देशावर […]

आपल्या अवतीभवती घडत असलेल्या नित्य नव्या गोष्टी सातत्याने आपल्या ऐकिवात येत असतात. आजकाल इंटरनेटमुळे केवळ आपल्या आसपासच्याच गोष्टींशी निगडित नाही, तर सर्व जगच जवळ आले असल्याने जगभरातील अनेक गमतीदार तथ्येही जाणून घेणे आता सहजसाध्य झाले आहे. अशीच काही मनोरंजक तथ्ये जाणून घेऊ या. अश्या मनोरंजक तथ्यांपैकी एक तथ्य आर्माडीलो या प्राण्याविषयी म्हटले पाहिजे. या प्राण्याच्या […]

दक्षिण कोरिया या देशाला निसर्गाचा वरदहस्त लाभला असून, निळ्याशार पर्वतरांगा, चेरीच्या झाडांनी नटलेली लहान मोठी गावे, प्राचीन बौद्ध प्रार्थनास्थळे, विशाल सागरी किनारा, आणि सेओलसारखी अनेक ‘हाय टेक’ शहरे, ही या देशाची वैशिष्ट्ये आहेत. त्या शिवाय या देशाच्या आणखीही काही खासियती आहेत. या देशामध्ये नागरिकांचे वय मोजण्याची पद्धत वेगळी आहे. या देशामध्ये मुलाचा जन्म होता बरोबरच […]

आपल्या मनगटातून सोडलेल्या जाळ्यांवर लटकत वेगाने प्रवास करणारा आणि गरजूंची मदत करणारा ‘स्पायडरमॅन’ कॉमिक्सच्या रूपाने गेल्या काही दशकांपासून आपल्या सर्वांना परिचयाचा आहेच, पण आता हे ‘मार्व्हल कॅरेक्टर’ चित्रपटरूपाने दर्शकांच्या भेटीला आल्यापासून स्पायडरमॅन लहान-मोठ्यांचा आवडता सुपरहिरो ठरला आहे. पण ‘स्पायडरमॅन’ कॉमिक्सच्या रूपाने आपल्या भेटीला येण्यापूर्वी हा सुपरहिरो लोकप्रिय ठरेल याची शाश्वती ना ‘स्पायडरमॅन’ची निर्मिती करणाऱ्या स्टॅन […]